Yazı: Alper Erdem
Futbol, Türkiye’nin siyasal tarihinde her zaman önemli bir yer tutmuştur. Futbolun Türk siyasal tarihine etkilerinin en büyük örneklerinden birisi ise 28 Temmuz 1922 günü yaşanmıştır.
Bizzat Mustafa Kemal Paşa’nın emriyle Akşehir’de düzenlenen futbol maçı belki de Kurtuluş Savaşı’nın seyrini değiştirmiştir.
Akşehir’de Düzenlenen Maç
Mustafa Kemal Paşa, Kurtuluş Savaşı’nı sonlandırmak için Büyük Taarruz harekatını planlıyordu. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu, harekatın Nisan 1922’de yapılmasını istese de II. Ordu Komutanı Yakup Şevki Paşa ile yapılan görüşmeler sonucunda Büyük Taarruz’un Ağustos ayında gerçekleştirilmesi kararlaştırıldı.
Mustafa Kemal Paşa’ya 5 Ağustos 1921 tarihinde Meclis tarafından verilen Başkomutanlık yetkileri, 20 Temmuz 1922’de yine Meclis kararıyla süresiz uzatılmıştı.
Büyük Taarruz öncesinde harekatın son planlarının yapılabilmesi için Mustafa Kemal Paşa önderliğinde, harekatta görevli tüm komutanların bir araya gelmeleri ve bu durumun düşman kuvvetlere sezdirilmemesi gerekiyordu.
23 Temmuz 1922 günü Ankara’dan gizlice ayrılan Mustafa Kemal Paşa, harekatın komuta merkezi olan Akşehir’deki toplantıyı bir futbol maçının ardına gizledi.
İzmir ve İstanbul’dan ülkeye yayılmaya başlayan futbol, orduda da çok popülerdi. Öyle ki ordudaki askerler buldukları boş zamanlarda futbol maçları yapmayı alışkanlık haline getirmişlerdi. Buna paralel olarak komutanların ve bizzat Mustafa Kemal Paşa’nın izlemesi için cephe karargahı futbol takımı ile kolordular karması arasında 28 Temmuz 1922 günü bir futbol maçı düzenleneceği, ilgili komutanlara haber verildi.
Ancak asıl amaç, başta Başkomutan sıfatıyla Mustafa Kemal Paşa olmak üzere ve diğer tüm komutanların Akşehir’e gidiş sebebinin bu maç olduğunu düşman kuvvetlerine göstermekti.
Mustafa Kemal Paşa, bu durumu Nutuk’ta şöyle aktarmıştı:
“28 Temmuz 1922 günü öğleden sonra yaptırılan bir futbol maçını görmeleri ileri sürülerek, ordu komutanları ve birtakım kolordu komutanları Akşehir’e çağırıldı. 28/29 Temmuz gecesi, komutanlarla genel olarak saldırı konusunda görüştüm.”
Büyük Taarruz’un Başarıya Ulaşmasında Büyük Etkisi Var
28 Temmuz 1922 günü sahada askerle futbol oynadığı sırada tribünlerde yer alanlar arasında Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın yanında Fevzi Paşa, İsmet Paşa, Yakup Şevki Paşa, Nurettin Paşa, Fahrettin Paşa gibi Büyük Taarruz’un kilit isimleri vardı.
Tarihi belgelere göre biri kırmızı diğeri beyaz olan iki takımın mücadelesi 2-2 sona ererken maç sonrasında komutanlar bir akşam yemeğinde bir araya geldi.
Bu yemek aslında gizli bir toplantıydı. O akşam komutanlara, Büyük Taarruz planları aktarılırken futbol maçı sayesinde bu toplantı büyük bir gizlilikle yürütülmüştü.
Öyle ki Büyük Taarruz’un başladığı 26 Ağustos 1922 sabahına kadar Yunan kuvvetleri böyle bir harekatın yapılacağına dair çok az bilgiye sahipti.
Dış kaynaklar 28 Temmuz 1922’de subaylar arasında yapılan futbol maçının aslında harekatın ana planının yapıldığı bir toplantı olduğunu çok sonraları anlayacaklardı.
O dönem gençler arasında yaygın durumda olan futbol tutkusu sayesinde, subaylar arasında oynanan maç kimsenin şüphesini üzerine çekmedi. Futbol sevgisi, özgürlük ve bağımsızlık umuduyla birleşerek belki de Kurtuluş Savaşı’nın kaderini değiştirdi.