Yazı: Alper Erdem
Derbiler tarih boyunca futbol coşkusunun en üst düzeyde yaşandığı maçlar olmuştur. Dünyanın birçok farklı yerinde kimi zaman iki şehrin takımlarını karşı karşıya getiren bu maçlar kimi zaman ise geleneksel rekabeti sahaya taşımıştır.
Kimi derbilerde rekabetin boyutu yalnızca aynı şehri temsil etmekten kaynaklansa da bazı özel maçlar, bir takım sosyopolitik sebep yüzünden futboldan çok daha fazlasını vaat etmektedir.
İskoçya’nın ve Ada futbolunun en büyük rekabetlerinden biri olarak görülen Celtic – Rangers derbisi, bir derbinin rekabete dair barındırabileceği hemen her şeye sahiptir.
Aynı şehri temsil etmekten kaynaklanan rekabet, iki farklı sosyal grubun mezhepsel, siyasal ve sosyal farklılıklarıyla beslenerek tarih boyunca büyümüştür.
“Old Firm” olarak anılan bu derbi sadece Ada futbolunun değil tüm dünyanın en çok takip edilen maçlarından biridir.
Neden Old Firm?
Celtic – Rangers rekabeti birçok kaynakta Glasgow Derbisi olarak anılsa da tıpkı İspanya’daki “El Clasico” veya Almanya’daki “Der Klassiker” gibi bu derbinin de özel bir ismi vardır: “Old Firm”.
İki takım arasındaki maçların Old Firm olarak adlandırılmasının ana sebebi tam olarak bilinmese de bu konuda iki farklı rivayetten bahsedilir.
Bunların ilki, geçmişte bir maç esnasında karşılaşmanın spikerinin iki takımdan bahsederken “like two old, firm friends” (iki eski dost) sözlerini kullanmış olmasıdır.
Derbinin bu yüzden “Old Firm” olarak anıldığını söyleyenlerin yanında, 1904’teki İskoçya Kupası finali öncesinde iki takımın yarattığı büyük ekonomiden bahsederken The Scottish Referee gazetesindeki “The Old Firm: Rangers Celtic Ltd” başlığının da bu adlandırmada etkili olduğu söylenir.
Rekabetin Kökeni Mezhepsel
1873’te kurulan Rangers ve an itibariyle İskoçya’nın en çok şampiyon olan takımı (55 kez) konumunda bulunuyor. Celtic ise rakibini 52 şampiyonlukla takip ederken müzesinde Avrupa Kupası bulunduran tek İskoç kulübü olmakla övünüyor.
Ancak Glasgow şehrinin iki büyük kulübü Celtic ve Rangers arasındaki rekabetin kökeni, saha içindeki başarıların ötesinde mezhep, ulusal kimlik ve ideoloji farklılıklarına dayanıyor.
Geleneksel olarak Rangers taraftarlarının büyük çoğunluğunun Protestan, muhafazakar ve İskoçların Büyük Britanya’ya bağlı olan kesiminden oldukları biliniyor. 1888’de kurulan Celtic ise şehirdeki İrlandalıları, Katolikleri ve sosyalistleri temsil ediyor.
Bu da taban tabana zıt olan Celtic ve Rangers arasında hem saha dışında hem de saha içinde bir büyük rekabetin olmasına yol açıyor. Öyle ki bir dönem Rangers’ın transfer yaparken dahi alacağı oyuncuların Katolik olmamasına özen gösterdiği biliniyor.
İki takım taraftarlarının sınıfsal olarak bu kadar zıt olması onları saha dışında da birbirleriyle en minimum düzeyde ilişki kurmaya zorluyor.
Her ne kadar günümüzde rekabetin şiddeti eskisi kadar yüksek olmasa da Old Firm’de bu zıtlığın izlerini görmek hala mümkün.
Örnek olarak Rangers taraftarları arasında yoğunlukla İskoçya ve İngiltere bayraklarına rastlanırken Celtic tarafı ise İrlanda’nın izlerini taşıyor.
İskoçya’da gerçekleşen birçok önemli sportif ve toplumsal olay (Rangers’ın stadyumu Ibrox’ta gerçekleşen kaza ve Paskalya Ayaklanması gibi) Celtic ve Rangers arasındaki rekabeti tarih boyunca daha da kızıştırdığı bilinse de özellikle 21. Yüzyıl ile birlikte taraftarların en azından saha dışında eskisi kadar kesin çizgilerle ayrılmadığı ve kulüplerin bu mezhepçi tutuma karşı birlikte hareket etmeye başladıklarından bahsediliyor.
Yine de Old Firm’de Celtic için defalarca oynayan ve kariyerinde Barcelona ve Manchester United gibi takımların da formalarını giyen Henrik Larsson, bu rekabetin dünya üzerindeki hiçbir rekabete benzemediğini söylüyor:
“Hiçbir şey Celtic ile Rangers arasındaki rekabet ile kıyaslanamaz. Barcelona – Real Madrid maçlarından da bahsedebilirsiniz ama inanın bana bu Celtic – Rangers maçlarının yakınından bile geçmez. Her ikisinde de oynadım, bu yüzden ne dediğimi biliyorum.”
Rekabetin Tarihindeki Sayılar
Celtic ve Rangers, 1888’de başlayan rekabetlerinde geride kalan yıllarda tam 430 kez karşı karşıya geldiler.
Bu 430 maçın 168’ini Rangers kazanırken Celtic ise 161 kez galip gelerek rakibini yakından takip etti.
Tarihteki ilk karşılaşmalarını 28 Mayıs 1888’de bir hazırlık maçında yapan iki ekip arasında o ilk maçın galibi 5-2’lik skorla Celtic olmuştu.
İki takım arasındaki en farklı skor ise 19 Ekim 1957’de oynanan İskoçya Lig Kupası maçında gerçekleşmişti. Celtic’in rakibini 7-1 ile geçtiği o maç, halen daha derbi tarihinin en farklı galibiyeti olmayı sürdürüyor.
Old Firm’de en çok forma giyen isim olarak 87 kez ile Rangers oyuncusu Alec Smith (1894-1913) öne çıkıyor. Derbinin en golcüsünün ise yine Rangers’tan Ally McCoist (27 gol) olduğu biliniyor.
Öte yandan derbi tarihinde en çok galibiyet alan menajer Rangers’ta 1920-1954 yılları arasında görev yapan Bill Struth olurken (116 maç 66 galibiyet), Celtic’te ise bu unvanı Wille Maley (1897-1940) 146 maçta aldığı 43 galibiyetle taşıyor.
Old Firm’ün en çok izlenen maçının ise 1939 Ocak’ta Ibrox’ta oynanan ve tam 118,567 seyircinin izlediği karşılaşma olduğu belirtiliyor.
Commentaires