Türkiye Futbol Federasyonu, 1923’te kurulduktan sonra Türkiye Milli Futbol Takımı’nın yönetim ve idaresinden sorumlu kurum olarak görev yapmaya başladı. Bu sebeple 1923 yılı resmi olarak Türk milli takımının da kuruluş yılı olarak kabul edildi.
1923’ten bugüne geride kalan yaklaşık 100 yıllık süreçte A milli takım görece istikrarsız performanslar sergiledi. Tarihinde sadece 2 Dünya Kupası’na katılabilen Türkiye, Avrupa Şampiyonası’nda ise son dönemde katılım konusunda istikrarı yakaladı.
Bununla birlikte Türkiye A Milli Futbol Takımı’nın teknik direktörler konusunda bir türlü istikrarı yakalayamadı. Öyle ki Türkiye A Milli Futbol Takımı, yaklaşık 100 yıllık tarihinde tam 55 kez teknik direktör değiştirdi.
Avrupa’nın en başarılı milli takımlarından olan Almanya’nın, kuruluş tarihi olan 1908 yılından beri sadece 12 kez teknik direktörünü değiştirmiş olması, Türkiye A Milli Futbol Takımı’ndaki istikrar sorununu gözler önüne serdi.
Yabancı Yerli Tartışması
Milli takımların yapısı itibariyle bütün bir ulusu temsil etmesi, dünyanın her yerinde milli takım teknik direktörünün yabancı veya yerli olması konusunda tartışmaları da beraberinde getiriyor.
Türkiye A Milli Takımı’nın tarihinde hem yabancı hem de yerli birçok teknik direktörün ismi yer alıyor. Milli takımın ilk teknik direktörü olan Ali Sami Yen’in ardından göreve gelen İskoç Billy Hunter, ülke tarihinin ilk yabancı milli takım teknik direktörü olarak biliniyor.
Billy Hunter ile birlikte Türkiye milli takımının 90’lara kadarki dönemlerinde teknik direktör olarak görev yapan İngiliz (Fred Pagnam, Peter Molloy, James McCormick), Macar (Bela Toth, Ignac Molnar, Miklos Vadas, Laszlo Szekely, Kalman Meszöly), İtalyan (Sandro Puppo, Giovanni Varglien, Leandro Remondini), İrlandalı (James Donnelly) ve Sırp (Zarko Mihajlovic, Ljubisa Spajic, Abdullah Gegic) teknik direktörler de bulunuyor.
Dönemin futbol konjonktüründeki en önde gelen ülkelerin temsilcileriyle çalışan Türkiye A Milli Futbol Takımı’nın çehresini değiştiren isimlerin başında ise 1990’da göreve gelen Alman teknik direktör Sepp Piontek yer alıyor.
1927-1932 arasında Türkiye A Milli Futbol Takımı’nda teknik direktörlük yapan Bela Toth’un ardından (1765 gün) en uzun süre görevde kalan yabancı teknik direktör olan Sepp Piontek’in, daha sonraları ülke tarihinde milli takımı en uzun süre çalıştıracak olan Fatih Terim’in yetişmesinde de büyük rol oynadığı biliniyor.
Sepp Piontek’in ardından Türkiye A Milli Takımı’nın başına geçen Fatih Terim’in, 1993’ten 2022’ye kadar farklı zamanlarda toplam 4 kez bu göreve getirilmesi de bu tezi destekliyor.
Sepp Piontek’in ardından yoğun olarak yerli antrenörlerle çalışan Türkiye A Milli Futbol Takımı’nda görev yapan son yabancılar olarak ise Guus Hiddink, Lucescu ve Stefan Kuntz göze çarpıyor.
En Uzun Süre Çalışan Terim
Türkiye A Milli Futbol Takımı’nda aralıksız olarak en uzun süre görev yapan ismin, Galatasaray’ın da teknik direktörlüğünü yapmış Türk futbolunun önemli isimlerinden Coşkun Özarı olduğu görülüyor. Coşkun Özarı bu unvanı, 1778 gün ile 1971-1976 yılları arasındaki görev süresiyle taşıyor.
1982-1986 yılları arasında 1770 gün ile aralıksız en uzun süre görev yapan isimler listesinde ikinci sırayı da kendisine alan Coşkun Özarı, toplamda 3548 gün Türkiye A Milli Takım teknik direktörlüğünü yürütmüştü.
Buna karşın toplamda en uzun süre görev yapan isimler listesinde ise Fatih Terim zirvede yer alıyor. Öyle ki Terim, 4 farklı milli takım döneminde 3775 gün görevinin başında bulundu.
Öte yandan Cihat Arman ise 15 gün ile Türkiye A Milli Futbol Takımı tarihinin en kısa süre görevde kalan ismi olmuştu.
Yabancı teknik direktörler arasında ise en uzun süre çalışma şansı Bela Toth’a ait olsa da (1765 gün 7 maç), Türkiye ile en çok maça çıkan isim Sepp Piontek idi (1095 gün 26 maç).
Tüm bu istatistiklere ek olarak Fatih Terim ve Cihat Arman 4’er kez, Coşkun Özarı ve Sandro Puppo 3’er kez ve Mustafa Denizli ile Şenol Güneş ise 2’şer kez milli takımı çalıştırma fırsatını yakalamışlardı.